انجمن صنعت پلاستیک (SPI) در سال 1998 یک سیستم طبقه بندی ایجاد کرد تا مصرف کنندگان و بازیافت کنندگان بتوانند به راحتی انواع مختلف پلاستیک را شناسایی کنند. براساس این طبقه بندی، تولید کنندگان روی هر محصول پلاستیکی کد SPI یا یک عدد قرار می دهند و این کد به عنوان یک راهنمای کلی محسوب می شود.

پلاستیک به سادگی که اکثر مردم فکر می کنند نیست. پلاستیک ها با هم متفاوت هستند و هر کدام خواص خود را دارند. برخی از آنها را می توان چندین بار استفاده کرد، و برخی دیگر پس از چند بار استفاده مواد خطرناکی تولید می کنند. بعضی پلاستیک ها به راحتی قابل بازیافت نیستند و برای بازیافت نیازمند فرایندهای پیچیده ای هستند.

در اطراف شما مطمئنا محصولات پلاستیکی زیادی مانند لیوان، ظرف غذا، بطری آب و ... وجود دارد. ممکن است در پشت یا زیر آن کدی نوشته شده باشد که می توانید به راحتی مشخصات محصول را بفهمید. اما آیا می دانید دقیقا باید از چه کدی اجتناب کنید و یا اینکه کدام کد بیشترین احتمال آسیب رساندن به محیط زیست را دارد؟

در ادامه تمامی این موارد را بررسی می کنیم:

پت به عنوان یک فیبر بدون چین و چروک شناخته می شود. این نوع پلاستیک با کیسه های پلاستیکی که روزانه با آنها سروکار داریم متفاوت است. از PET به دلیل اینکه توانایی بالایی در جلوگیری از ورود اکسیژن و خرابی محصول دارد، بیشتر برای ظروفی برای بسته بندی غذا و نوشیدنی استفاده می شود.  PET همچنین کمک می کند تا دی اکسید موجود در نوشیدنی های گازدار خارج نشود.

اما این ماده معایبی نیز دارد و به دلیل اینکه حاوی تری اکسید آنتیموان که یه ماده سرطان زاست، می باشد زیاد توصیه نمی شود. هرچه  مایعات در ظروف PET بیشتر بمانند، احتمال آزاد شدن آنتیموان بیشتر است. ماندن زیاد  در انبارهای محصور، ماشین های گرم و گاراژها احتمال آزاد شدن این ماده را نیز افزایش می دهد.

پلی اتیلن گاهی اوقات بو و طعم مواد غذایی و نوشیدنی که در آن است را جذب می کند. این ماده قابل بازیافت است و برای ساخت بطری های نوشیدنی، قوطی دارو، طناب، الیاف فرش و ... استفاده می شود.

HPDE دارای زنجیرهای پلیمری تقریبا بدون شاخه است که آنها را متراکم تر می کند و در نتیجه این تراکم باعث می شود که از PET ضخیم تر، قوی تر و پایدارتر باشد.

از این ماده برای ساخت کیسه مواد غذایی، ظرف آب، بطری شامپو و دارو، بطری شیر، روغن موتور، بطری شوینده و سفیدکننده  و ... استفاده می شود. این ماده قابل بازیافت نیز می باشد.

مطالعات نشان می دهد که محصولات HPDE  نسبت به PET  چگالی بالاتری دارند و برای استفاده غذایی و نوشیدنی سالم تر است، ولی اگر در مقابل نور خورشید و اشعه ماورابنفش قرار بگیرد ماده ای از خود تولید می کند که باعث اختلالات هورمونی در بدن انسان می شود.
 

PVC معمولا در اسباب بازی ها، بسته بندی ها، اتصالات، لوله ها، کیسه های خون، لوله های پزشکی و ... استفاده می شود. قبل از اینکه مطالعات در مورد این ماده انجام شود و خطرات جدی این ماده برای سلامتی و محیط زیست اعلام شود، PVC دومین رزین پلاستیکی پر کاربرد در جهان بود.

PVCخطرناک ترین پلاستیک از نظر سمی بودن می باشد. برای ساخت انواع مواد شیمیایی سمی مانند سرب، جیوه، کادمیوم و  ... از این ماده استفاده می شود.

همچنین PVC ممکن است باعث ایجاد علائم آلرژیک در کودکان و تغییر در سیستم هورمونی شود و به طور کلی این ماده نباید با غذا و مواد خوراکی در ارتباط باشد زیرا در صورت بلع ممکن است ضررهای جدی داشته باشد.
 

پلی اتیلن ها به دلیل اینکه ساده ترین ساختار شیمیایی را دارند و پردازش آن ها بسیار آسان و ارزان است، بیشترین استفاده از خانواده پلاستیک در جهان را دارند. LDPE انشعابات زنجیره ای جانبی طولانی دارد که باعث متراکم شدن و کریستالی شدن کمتری هستند و در نتیجه انعطاف پذیری بالاتری دارند.

از LDPE بیشتر برای ساخت کیسه های مواد غذایی، فیلم، کیسه نان، بسته بندی پلاستیک، برخی بطری ها ی قابل فشردن مانند بطری عسل، درب ظروف، پوشش سیم و کابل و ... استفاده می شود.  

با اینکه بازیافت این ماده کمی دشوار است اما به عنوان یک گزینه پلاستیکی برای استفاده غذایی ایمن تر است.

به دلیل محکم بودن و مقاومت بالا در برابر گرما، از PP برای ساخت ظروف غذای گرم، جلیقه های حرارتی، قطعات خودرو، ظرف لبنیات، پوشک، آسترهای یک بار مصرف و ... استفاده می شود. پلی پروپیلن به عنوان گزینه پلاستیکی ایمن و سالم در صنعت بسته بندی مواد غذایی استفاده می شود.

بر خلاف ویژگی های مثبت و خارق العاده PP ، این ماده قابل بازیافت نیست و ممکن است منجر به بیمارآسم و تغییرات هورمونی شود.

از پلی استایرن برای ساخت لیوان و کاسه های یکبار مصرف، کارتن تخم مرغ، فوم بسته بندی، کلاه ایمنی دوچرخه، کارد و چنگال پلاستیکی و .... استفاده می کنند.

PS در هنگام مواجهه با مواد غذایی گرم و روغنی می تواند استایرن را به عنوان مسموم کننده سیتم عصبی و مغز وارد بدن کند و سیستم ایمنی، ریه ها و کبد را تحت تاثیر قرار دهد.

علاوه بر تمامی خطرات ذکر شده از این ماده باید به این نکته نیز اشاره کرد که PD قابل بازیافت نیز نمی باشد.
 

کد 7 پلاستیک هایی است که ممکن است به صورت لایه ای یا مخلوط با انواع دیگر پلاستیک ها استفاده شود. پلی کربنات PC))  و پلی لاکتید رایج ترین پلاستیک در این گروه است و اخیرا به دلیل مرتبط بودن با BPA و سمی بودن آن کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

از PC برای ساخت بطری های کودک، بطری آب، ظرف سس گوجه فرنگی، مواد درزگیر دندان، دیسک های فشرده و ... استفاده می شود . چندین کشور استفاده از PC برای ساخت بطری کودک و بسته بندی شیر خشک را ممنوع کرده است.

این ماده خطرناک باعث بروز مشکلات زیادی مانند اختلال مغزی، بلوغ زودرس، تغییرات هورمونی در زنان و مردان، افزایش سرطان، ناباروری و ... می شود.

امیدوارم با مطالعه این مقاله از نوع پلاستیکی می خواهید استفاده کنید و مزایا و معایب آن را در نظر بگیرید.