کاربرد نیروی محوری
در انواع ماشین آلات، سازه ها و ساختمان ها از پیچ و مهره استفاده می شود. زمان اتصال قطعات با بخش های
رزوه دار و یا زمانی که قرار است قطعه ای با استفاده از پیچ و مهره به قسمتی ثابت شود، برای چرخاندن و سفت کردن قطعات یا پیچ ها گشتاور اعمال می شود.
در این بین به نیرویی که در جهت محوری مانع از جدا شدن قطعات می شود، "نیروی محوری" گفته می شود. نیروی محوری قطعات را در جهت محوری به یکدیگر می فشارد تا از جداشدنشان جلوگیری کند، بنابراین برای جلوگیری از شل شدن پیچ ها، نیروی محوری هنگام صفت کردن پیچ ها حائز اهمیت است.
نیروی محوری چیست؟
نیروی محوری یا نیروی کششی در اثر واکنش پیچ به تلاش برای بازگشت به موقعیت اولیه خود در موقع سفت شدن ایجاد می شود.
زمانی که پیچ و مهره سفت می شوند، قطعات که به هم وصل شده اند فشرده می شوند و باعث می شود تا پیچ کشیده شود و نیروی کششی روی آن اعمال شود. این همان نیروی محوری است. پیچ و مهره از نیرویی که باعث شل شدن
رزوه ها و ایجاد اصطکاک بین سطوح رزوه می شود، جلوگیری می کند.
از طرفی اگر نیروی محوری کاهش یابد و اصطکاک بین سطوح نشسته و رزوه شده کم شود، نیروهایی که باعث شل شدن رزوه می شوند، غالب می شود.
پیچ هایی که دقت بالایی دارند، هنگام سفت کردنشان حفظ نیروی محوری ثابت روی پیچ ها تنها از طریق کنترل گشتاور به دلیل تغییر ضریب اصطکاک پیچ و سطوح نشیمنگاهی، سخت است. در نتیجه حتی با مقدار گشتاور یکسان، کمی تغییرات در نیروی محوری پیچ ها وجود دارد.
گشتاور سفت کردن در مقایسه با نیری محوری
در فرایند تولید مونتاژ، سفت کردن توسط کنترل زاویه را اصطلاحا انقباض زاویه می نامند.
به طور کلی در رشته مکانیک، گشتاور لحظه ی نیروی حول یک محور چرخشی ثابت است. به عنوان مثال در هنگام بستن پیچ موردی را در نظر بگیرید که از یک مهره شش ضلعی برای محکم کردن یک پیچ شش ضلعی استفاده می کنیم. از مرکز پیچ به عنوان محور چرخش استفاده کنید و آچار را به دور آن بچرخانید. لحظه نیروی ایجاد شده در طول این چرخش گشتاور می باشد.
می توان گفت گشتاور سفت کردن در هنگام سفت کردن به سر پیچ یا مهره وارد می شود.
اگر نیروی محوری در محدوده ی مناسب نباشد، باعث شل شدن و یا آسیب رسیدن به قسمت های بسته شده می شود. بنابراین مهم است که روزانه نیروی محوری و گشتاور سفت کردن برای کاهش خطرات احتمالی بررسی شود.
کنترل نیروی محوری
آنچه در کنترل کیفیت در ساخت مونتاژ مهم است، تضمین نیروی محوری می باشد. اگر بتوان با تاثیر متغیر کم، اصطکاک را مدیریت کرد و همبستگی کافی با نیروی محوری را حفظ کرد، می توان کنترل گشتاور سفت کردن را نیز اعمال کرد.
برای کنترل نیروی محوری دو روش وجود دارد: اندازه گیری نیروی محوری وانقباض زاویه.
در روش انقباض زاویه، زاویه سفت شدن به عنوان مقدار مرجع در فرایند سفت کردن استفاده می شود. اگر بتوان همبستگی بین زاویه سفت شدن و گشتاور را در محدوده فرضی مدیریت کرد، به این معنا است که اصطکاک و نیروی محوری به درستی کنترل شده است.
باید اطمینان حاصل شود که نیروی محوری ایجاد شده در پیچ بر اثر سفت کردن، هرگز از مقدار مجاز تجاوز نکند. تصور کنید که یک پیچ را با آچاری که نسبت به پیچ خیلی بزرگ است، سفت کنید. در این حالت قسمت رزوه شده خراشیده می شود و می شکند، پس باید نیروی محوری مناسب را محاسبه کنیم.
در زیر مقاومت بسیار بالای یک بلبرینگ در مقابل نیروی محوری را مشاهده می کنید و نشان می دهد که طراحان باید آشنایی کامل با انواع بلبرینگ و پیچ و مهره را داشته باشند: